Onlangs las ik de bespreking van Kunstthijs “Vincent Van Gogh leeft” over de Canvas-uitzending “Sam Dillemans, de waanzin van het detail“. De documentaire werd gemaakt naar aanleiding van de lancering van de Monografie van Sam Dillemans. Op de site van Radio 1 kan je het radiointerview met Dillemans over het boek beluisteren.
Jammer, ik heb de aflevering op Canvas gemist. Hopelijk komt ie nog uit op DVD of podcast. Zeker omdat hier en daar gevoelige snaren werden geraakt als het gaat over “amateurkunstenaars.” Mijn onderstaand commentaar is dus slechts een reactie op wat ik hier en daar heb rondgesprokkeld.
Op Panzerfaust las ik het citaat van Dillemans:
“Iedereen bakt een paar potten tegenwoordig of schildert als hobby, en op zich is daar niets mis mee. Alleen staan zij als wassen neuzen in musea en galeries, en dat steekt mij. Er is geen plaats meer voor pure schoonheid. Schoonheid die je dwars door midden scheurt, schoonheid waarvan je 2 weken niet kan slapen omdat het je ziel belaagt.”
Zijn de amateurkunstenaars de oorzaak van de mindere kwaliteit van kunst in musea en galerijen? Volgens mij was er 100 jaar geleden evenveel minder kwalitatief werk. Zowel van hobbyisten als van professionelen. Alleen zag je er niet zoveel als nu.
Het grote verschil is de komst van de nieuwe media die een veel groter aanbod toont en een snellere verspreiding mogelijk maakt. “Kunst” is alom tegenwoordig en wordt “gepromoot” door alles en iedereen. Als je de media op de juiste manier weet te bespelen (zoals Dillemans nu heeft gedaan 😉 dan gaat je boodschap veel sneller de wereld rond. Kwaliteit (in geval van zijn reportage) of niet. Ik blijf geloven dat de filter van tijd zijn werk zal doen. Vooral via de nieuwe media zoals internet waar kwaliteit van inhoud razendsnel uitgefilterd wordt door het interactieve karakter van het medium. Zeker bij de nieuwe generatie die dit medium echt weten te gebruiken.
Dus, volgens mij zijn het eerder degene die de selecties maken voor de media; TV programma’s, tentoonstellingen in musea en galerijen. Zijn zij nog voldoende kritisch of speelt het financiële de overhand? Dit geldt trouwens voor meer zaken dan enkel de kunst. Doen ze het om kunst te tonen of om de sponsors een zo groot mogelijke visibiliteit te geven?
In het geval van de reportage van Dillemans ben ik alvast overtuigd dat de kwaliteit heeft gezegevierd. Ik wil trouwens dringend eens een werk van hem live gaan bekijken om zijn maatstaf van kwaliteit en schoonheid te vatten.
8 Comments
Apostolov
Daar snijdt u een gevoelig punt aan. Mijns inziens is het ontbreken van strakke richtlijnen omtrent wat nu eigenlijk kunst is de oorzaak voor de amateurisering van de kunst in galeries en de openbare ruimte. Het probleem is natuurlijk dat Kunst zich niet laat meten, daardoor zijn er ook geen criteria op te stellen. De roep dat de oude media het automatisch fiteren van de nieuwe media is wellicht een goede visie. Het gevaar is dan alleen dat onbekende, kwalitatief hoogstaande kunst, alleen komt te staan. De oude media hebben nochtans een grote hoeveelheid inhoud en inzicht in huis om dit onderscheid te kunnen maken.>Het is van 2 walletjes kunnen eten, daar gaat het om.
Ilse Jansoone
@Apostolov: Bedankt om op de discussie in te gaan. Kunst is inderdaad niet te meten (en waarom zou dat moeten behalve voor financiële redenen?) En ik ben volledig akkoord dat het best is om zowel nieuwe als oude media in te zetten. >Maar daar vind ik nu net het verschil met vroeger voor de komst van de nieuwe media. Toen was iedereen afhankelijk van enkelen die een selectie maakten en het publiek naar één of andere richting trokken. De sterkte aan de nieuwe media lijkt me dat er quasi geen drempel is. Op het internet vind je nu net initiatieven rond de meest onbekende, obscure onderwerpen in de kunst, muziek, noem maar op. Je hebt geen publisher nodig. Strikt gezien heb je zelfs geen publiek nodig. Je publiceert gewoon. En alles is direct vindbaar als er interesse is. >Op deze manier gaat het publiek mee die selectie bepalen wat volgens mij toch een breder beeld geeft van de kunstwereld. Is dit dan minder kwalitatief? Ik denk persoonlijk dat de kwaliteit daar even goed uitgefilterd zal worden door de specialisten. Maar ook hier moet de filter tijd zijn werk doen hoewel ik vermoed dat de selectie online sneller gaat.>Voel jij dit ook zo aan? Of zie je het op bepaalde punten anders?
Apostolov
@Ilse,>>U heeft in wezen volkomen gelijk. Zolang er geen richtlijnen zijn, en dat moet men ook eigenlijk niet willen, zal er onenigheid zijn wat betreft de definitie van kunst en kitsch. Deze paradox is er één om in onze armen te sluiten, hoe erg het de regelneven van deze wereld ook steekt.>>Ook je argumenten voor de waardebepaling van kunst door de nieuwe media snijden hout en volgen een zekere logica. >Het gevaar van de nieuwe media is dat het referentiekader van de gebruikers misschien wel diverser is, maar op de meeste punten toch ook smaller. Een redacteur van een cultuurprogramma van de VPRO of VRT, of Canvas of wat dan ook, zal niet zomaar op die plek zijn beland. Kunsthistorici zijn nodig om uit die grote brei die ons wordt aangeboden hun kennis en ervaring mee te geven.>Het voorbeeld wat eigenlijk mijn punt aangeeft is nu juist deze Sam Dillemans. Voor deze documentaire had ik er nog niet van gehoord, en pas na aanleiding van het zien van de docu ben ik gaan zoeken op internet. De stukjes die overal online staan, zijn reacties op de uitzending. En dat geeft aan dat het internet nog niet die volwassenheid heeft bereikt dat het zelf ook onderzoek doet.>>Maar als u meer publiek wilt hebben voor u ideëen, raadt ik u aan om eens op http://www.panzerfaust.org te kijken. Daar zijn meer gegadigden voor houtsnijdende discussies.
Anoniem
De vraag is: wat is kunst?>Als ik diverse musea bezoekt valt me telkens op dat er fantastisch mooie dingen tentoongesteld worden, anders bestaan er ook heel veel “elitaire” kunstwerken. Die zullen waarschijnlijk wel duizenden euro’s duurder zijn dan sommige prachtige werken van bepaalde amateurkunstenaars, maar of ze me meer raken of meerwaarde bieden…>Voor mij is kunst: iets wat ik mooi vind, iets waar ik jaloers van ben dat ik het niet gemaakt heb, dat ik het niet kan kopen.>Niet één of ander werk van een “hoogstaande” kunstenaar dat me totaal niet raakt, of een bloemenschilderijke van een bomma. Who cares wie het gemaakt heeft. De nieuwe media heeft zijn voor -en nadelen. Enerzijds is het een plateau voor amateurkunstenaars die misschien wel veel meer waard zijn dan het woord “amateur”, anderzijds kan elke ” Jan met de pet” zijn werk naar buiten brengen als kunst. Ik zou zeggen: laat de ogen maar beslissen.
Ilse Jansoone
@anoniem: Bedankt voor je reactie. Ik deel je mening.
Karl
Dag Ilse,
Een paar jaar na de feiten, maar allez vooruit… ik kwam per toeval op deze link omdat er momenteel overzichtstentoonstelling van Sam Dillemans loopt in antwerpen. Wat hij met die uitspraak volgens mij in die uitzending bedoelde had volgens mij meer te maken met gedrevenheid en bezieldheid die de kunstenaar maakt, en ik wil hem daarin voor een groot stuk toch wel bijtreden… kunst is volgens mij niet iets dat je er zomaar even bijneemt tussen de soep en de patatten. Niemand wordt toch ook concertpianist door even wat op zondag piano te spelen? Natuurlijk kan die wel eens een mooi liedje spelen, dat wel, en dat mag van mij dan gerust wel kunst genoemd worden, maar maakt het van de maker daarom meteen een kunstenaar? Ik denk ook dat er binnen de zogenaamde “amateurkunstenaars” ook sterke verschillen zijn; sommigen zijn er intrinsiek meer gedreven in dan anderen. Net zoals je bij de “gevestigde kunstenaars” veel blaaskaken vindt die blijven teren op een goedkoop truucje. Ten slotte wil ik toch even onderstrepen dat iemand als Van Gogh tijdens zowat zijn ganse leven als amateur beschouwd is geweest (de openingsscene van de film “vincent en theo” zegt genoeg). Kunst is iets wat raakt en je kunt maar iemand raken als je er je ziel in legt.
Groetjes,
Karl de ex-collega
Ilse Jansoone
@Karl: long time no see. Hoop dat alles goed met je gaat. Bedankt voor je reactie. Ik neem aan dat enkel de echte kunstenaars het zullen weten, wie dat ook moge zijn 😉
Anoniem
Hoi Ilse,
Alweer een paar jaar na de feiten, maar ik zie nu pas dat je nog geantwoord had. Met mij alles zeer goed, hopelijk met jou ook.
Je hebt gelijk hoor – het zal je misschien verwonderen :o) – maar ik denk er in feite net hetzelfde over. Amateur of professioneel doet er eigenlijk helemaal niet toe, authentiek of niet-authentiek that's the question.
Ik heb al een aantal van je werken online gezien en ik moet zeggen dat je dat goed doet, hopelijk blijf je ermee bezig.
Vele groeten,
Karl