LOD, ken jij deze organisatie? Tot enkele maanden geleden had ik er persoonlijk nog nooit van gehoord. Nochtans blijk ik in de doelgroep te zitten van hun werk. Kunst en innovatie. En toch, it didn’t ring a bell.

Een tijd geleden kwam ik in contact met een van de bestuurders van het LOD die een presentatie had gehoord over Wijs en vooral de innovaties op vlak van organisatie waar we mee bezig geweest zijn de laatste jaren. Ik nodigde enkele directieleden en bestuurders van de organisatie bij Wijs uit op de koffie om een kijkje te komen nemen achter de schermen bij Wijs en deelde onze avonturen. Ondertussen werd ook meer en meer duidelijk waar LOD voor staat. “Lunch Op Donderdag”, later “LOD Muziek” en nu “LOD” staat al sinds begin de jaren 90 voor muziektheater en innovatieve opera. En vooral dat laatste sprak me heel sterk aan. Als psycholoog, kunstenaar en HR manager ben ik altijd op zoek naar inspiratie buiten mijn eigen referentiekader om hieruit weer zaken mee te nemen. Hoe komt het dan toch dat ik van deze organisatie nog nooit gehoord had?

Blijkbaar zijn er ideeën uit die eerste kennismaking bij Wijs blijven hangen want enkele weken geleden kreeg ik een uitnodiging om deel te nemen aan de denkdag, een dag waarop een breed forum van 30 mensen uitgenodigd werden te brainstormen over verschillende strategische vraagstukken waar de organisatie mee zit in de aanloop van hun toekomstplan voor nieuwe subsidieaanvraag.

Ik was alvast onder de indruk van de professionaliteit waarop alles werd georganiseerd en voorbereid. Een dikke week geleden kregen we 4 strategische artikels met onder ander een samenvatting van de landschapstekening Kunsten en Podiumkunsten, een artikel over het theaterlandschap uit het tijdschrift Etcetera… Even mijn samenvatting van wat ik hieruit heb meegenomen:
Kunst in Vlaanderen is een dicht bezaaid landschap, gelaagd, met een niet-hiërarchische maar vruchtbare structuur. Het staat open voor vele invloeden en is erg beweeglijk voor zowel grote als kleine organisaties, als voor verschillende disciplines. Het is gegroeid van onderuit, op eigen kracht en is nu in volle bloei en biedt ondertussen een wetenschappelijk vastgestelde meerwaarde voor zowel geestelijke, sociale als economische gezondheid van de gemeenschap. De uitdaging die er op vandaag inzit is samenwerking en complementariteit binnen dit versnipperde veld en daarbuiten met vb. onderwijs, lokaal cultuurbeleid, buitenland,… Samen met de budgettaire druk, toenemende economisering, demografische tendensen, verfreelancing van artisten, andere verwachtingen vanuit het publiek creëert dit de dwang naar innovatie en transformatie. De strategische doelstelling vanuit de overheid is die eerste plaats op de Good Country Index behouden door het ondersteunen van de intrinsieke waarde van de kunst, en dan concreter de kunstenaar en de publieksverbreding en verdieping. 
Podiumkunsten zijn dan heel specifiek een relatief jonge omgeving die sinds de jaren 80 sterk is gegroeid naar een kwalitatief zeer hoog niveau. Ook dit landschap, getypeerd door multi-disciplinariteit en internationale uitstraling maar met een grote lokale betrokkenheid, is van onderuit gestart en staat voor dezelfde nood aan transformatie rekening houdend met krimpende budgetten en de nood aan het verhogen van waarde.

De centrale vraag is dus: wat is de waarde van cultuur/kunst/podiumkunst/muziektheater voor onze maatschappij. Hoe maken we dit “tastbaar” en hoe kunnen we dit verhogen? Welke keuzes moet LOD maken, binnen het landschap van de andere muziektheatergezelschappen, rekening houdend dat hun duidelijke keuze om zich te onderscheiden door innovatie en experiment nog sterker dan bij de anderen onder druk komt te staan omwille van de toenemende budgettaire druk. 

De denkdag bestond eruit om te komen tot een lijst van ideeën om hier een antwoord op te bieden. Wat hier precies is uitgekomen laat ik aan de LOD medewerkers om te verspreiden, maar ideeën die bij mij zijn opgekomen n.a.v. het lezen van de artikels wil ik gerust delen:

1. LOD heeft zo’n knappe kwalitatieve, intrinsieke waarde. Het lijkt me een opportuniteit om te werken aan het uitstralen, delen, ontsluiten van deze waarde, om extra waarde in ruil naar zich toe te trekken.
2. Vrijwilligerswerking: voor mij zit er een schat aan waarde in onze maatschappij op dat vlak. We hebben als maatschappij, nog nooit zoveel vrije tijd (stond deze week nog centraal in de actualiteit) en welvaart gekend, en toch kampen we met zoveel psychologische ziektes als burn-out. Voor mij kan vrijwilligerswerk hier een verder mogelijk antwoord op bieden door “purpose” te creëren. Belangrijk is dan wel dat we als maatschappij veel dieper ingaan op uitwisseling van waarde ipv die focus op financiële transacties in samenwerkingen. Een voorbeeld daarvan is de Community Day die we jaarlijks organiseren bij Wijs.
3. Naast de waarde voor (niet financieel gemotiveerde) vrijwilligers, stagiairs, werkzoekers,… lijkt het me ook heel interessant dieper in te gaan op de waarde voor het publiek, medewerkers, bedrijven,… Wat kan een culturele organisatie met als waarmerk innovatie voor deze mensen brengen naast hun corebusiness, de voorstellingen? Zou een bedrijf betalen voor een workshop rond het creatieve, innovatieve proces die aan de basis ligt van een organisatie als LOD? Welke waarde zou een bedrijf in ruil kunnen geven voor een blik achter de schermen van de coachingmethodes die gebruikt worden voor de duurzame ontwikkeling van artisten? Ik weet in elk geval dat consultants hier dik hun boterham mee verdienen 😉
4. Organisatiestructuur lijkt me ook een hele interessante parameter om verder mee te experimenteren. Waarom X aantal vaste medewerkers en freelancers? Is het mogelijk om medewerkers te delen met andere organisaties? Hoe kan er gewerkt worden met een flexibele schil van stagiairs en vrijwilligers aanvullend aan het vaste team?  
5. Met de duidelijke inhoudelijke keuzes naar innovatie lijkt me ook een mooie opportuniteit om ipv “het publiek” te benaden als doelgroep, ook daar keuzes te maken naar “mensen gericht op innovatie en grensverleggers.” Deze mensen inspireren creëert indirect een grote waarde in de job die zij zelf ook uitvoeren. Opnieuw een bron van waardecreatie die verder geëxpliciteerd kan worden.

Ik ben alvast overtuigd dat met wat out-of-the-box denken en durf om te experimenteren ook op organisatorisch vlak heel wat ruimte te vinden is voor optimalisatie en innovatie. Maar dat betekent dat hier ook wel risico’s in moeten genomen worden. Weg van het “behouden van wat er al is” naar “we creëren iets nieuws.” Misschien klinkt het allemaal naïf maar dat komt door de focus die we bij Wijs hebben op probleem oplossend denken. Als die barrières en gefaalde experimenten in het verleden, die zijn er. Maar nu is een nieuwe tijd waarop een idee misschien wel kan aanslaan. Vertrek vanuit die dromen, schat de weg in die nog te bewandelen is, maar focus op wat er nu al van troeven zijn en neem die eerste kleine stap. Het vervolg van die verandering zal zichzelf wel uitwijzen. 
Medewerkers van LOD, alvast heel veel moed en durf toegewenst. Het belangrijkste heb je al. Een keigoede inhoud en een trouw publiek. Nu op naar het volgende niveau. 
Voor mezelf heb ik ook veel aan de denkdag gehad. Mijn persoonlijke doelstelling is immers om me verder te gaan ontplooien in het strategisch denken op organisatorisch vlak, en deze kans wou ik dan ook ten volle benutten. Ik vond het heel boeiend om met ervaren beleidsmensen uit politieke en culturele kringen te kunnen meedenken en mijn ervaringen en visie te delen. Ik heb er alvast veel aan gehad en ga alvast binnenkort kijken naar de productie “De ongelooflijke veranderingen van mijneer Afzal (over zijn glazen been wordt niet gesproken)” van Patrick Corillon met muziek van Thomas Smetryns kijken en me laten betoveren door de magie van het verhaal. 

Meer info: http://www.lod.be en http://www.lod.be/nl/producties/de-ongelooflijke-veranderingen-van-meneer-afzal/